Երևանը խոստանում է հանձնել ղարաբաղյան հողերը Ստեփանակերտի թիկունքում

Հայաստանի ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանը, պատասխանելով Հայաստան- Սփյուռք համահայկական վեցերորդ համաժողովի մասնակիցների հարցերին, տեղեկացրեց, որ «ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման շրջանակներում Ադրբեջանի հետ քննարկում է այն տարածքների վերադարձը, որ սպառնալիք չեն ներկայացնում Ղարաբաղի համար… չեն սպառնում ոչ Ղարաբաղին, ոչ կոնֆլիկտի հանգուցալուծմանը»: Եվ հավելել է. «Այլ մանրամասներ հաղորդել չեմ կարող, հակառակ դեպքում բանակցությունները կձախողվեն»: Ադրբեջանում այս տեղեկությունը սկզբում ընդունվեց իբրև սենսացիա: Որովհետև, ինչպես Բաքվի ԶԼՄ-ներն են գրում, «Նալբանդյանն առաջին անգամ խոսեց օկուպացված տարածքները Ադրբեջանին վերադարձնելու մասին` ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման գործընթացի շրջանակներում»:

Իմ կարծիքով` իսկական սենսացիան դա չէ:
Նախ` բոլոր նշաններով նկատվում է Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի կարգավորման նոր գործընթաց, որը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափից դուրս է` դա են հաստատում մեր դիվանագիտական աղբյուրները: Բոլոր դեպքերում Մինսկի խմբի ԱՄՆ համանախագահ Էնդրյու Շեֆերը իրավիճակը այսպես է բնորոշում. «Սպասում եմ իմ գործընկեր համանախագահների` դեսպան Պոպովի (ՌԴ) և դեսպան Վիսկոնտիի (Ֆրանսիա), նաև ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ Անջեյ Կասպրշիկի հետ աշխատանքին և հույս ունեմ, որ Հայաստանի ու Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հանդիպումը հիմք կապահովի երկու պետությունների նախագահների հանդիպման համար»: Հետևաբար, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները հնարավորություն չեն ունեցել որոշակի դիրքորոշումներ համաձայնեցնել, թեպետ լուրեր են շրջանառվում, որ կոնֆլիկտի կարգավորման բանակցային սեղանին ինչ-որ փաստաթուղթ է, որը ենթադրում է որոշ շրջանների վերադարձը Բաքվին: Բայց Մինսկի խումբը մինչև հիմա լռում է, իսկ պաշտոնական հայտարարությունն անում է Հայաստանի ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանը: Երկրորդ` այս գործողությունները ցույց են տալիս, որ Երևանը ամբողջությամբ անտեսում է Ստեփանակերտի հայտարարած սեփական միջազգային սուբյեկտությունը, որը Հայաստանը կարող է ճանաչել, ինչպես հայտարարեց Նալբանդյանը, միայն այն դեպքում, եթե «սկսվի պատերազմ և պատերազմը հնարավոր չլինի անմիջապես դադարեցնել»:

Բայց ԼՂՀ Սահմանադրության համաձայն, Ադրբեջանի կորցրած տարածքները, նախկին ԼՂԻՄ-ի տարածքների հետ, Արցախի անբաժանելի մասն են:
Երրորդ` եթե կարելի է խոսել Ադրբեջանի ու Հայաստանի նախագահների միջև ինչ-որ «սեպարատ» պայմանավորվածությունների մասին` առանց ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի «միջնորդների օգնության», ինչու՞ սկզբնական էյֆորիայից հետո Նալբանդյանի հայտարարությունը կտրուկ քննադատեց Բաքուն: Ադրբեջանի ԱԳՆ-ի պաշտոնական ներկայացուցիչ Հիքմեթ Հաջիևը հանկարծ հայտարարեց, որ «արտաքին գործերի նախարարի պաշտոնում իր գործունեության ընթացքում էդվարդ Նալբանդյանը ուրիշ ոչնչով չի զբաղվել, քան Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի խաղաղ կարգավորման գործընթացին վնասելը», և պահանջեց բոլոր շրջանների վերադարձ: Ո՞չ այն պատճառով, որ Բաքուն նյարդայնացած է Նալբանդյանի կողմից «սեպարատ» բանակցությունների մասին տեղեկատվության արտահոսքով: Հաջիևը ճշտել է, որ «Ադրբեջանը թույլ չի տա երկրորդ հայկական պետության ստեղծումը իր սուվերեն տարածքներում»: Իսկ եթե դա՞ չէ խնդիրը: Եթե Ադրբեջանին վերադարձնում են շրջանները, իսկ Բաքուն ճանաչում է Լեռնային Ղարաբաղը, բայց միայն Հայաստանի կազմու՞մ: Այդ տարբերակի հնարավորության մասին գրում է Բաքվի «Ատլաս» հետազոտական կենտրոնի տնօրեն Էլհան Շահինօղլուն. «Մենք ստանում ենք հարակից 5 շրջանները և փոխարենը վերջնականապես կորցնում ենք բուն Լեռնային Ղարաբաղը»: Այսպիսի դատողությունները դատարկ տեղը չեն արվում: Շահինօղլուն հարց է տալիս. «Ի՞նչ են նրանք (Հայաստանը) պահանջում հողերի փոխարեն, որ պատրաստվում են մաքրել»: Իրոք, ի՞նչ են պահանջում: 2016-ի ապրիլյան պատերազմից հետո Հայաստանը կարող էր իբրև բանակցային գործընթացի վերսկսման պայման պահանջել Ստեփանակերտի մասնակցությունը իբրև կոնֆլիկտի կողմ և հանրապետությունը ներմուծել բանակցային գործընթաց: Առավել ևս, որ Վիեննայի ու Սանկտ Պետերբուրգի համաձայնությունները ուղղորդում էին Բաքվին ու Երևանին 1990-ականների հրադադարի փաստաթղթերին հետևելու անհրաժեշտությանը, որոնց տակ Բաքվի, Երևանի ու Ստեփանակերտի ստորագրություններն են: Դա չարվեց: Հիմա Նալբանդյանը, հայտարարելով ադրբեջանական որոշ շրջանների վերադարձի հնարավորության մասին, փաստացի անտեսում է Ստեփանակերտի սուբյեկտությունը: Ավելին` դա արվեց Ադրբեջանում Թուրքիայի հետ համատեղ լայնամասշտաբ զորավարժությունների ընթացքում և Եվրամիության հետ համաձшյնագրի ստորագրման նախօրեին: Պատահակա՞ն է: ԼՂՀ նախագահի մամլո քարտուղար Դավիթ Բաբայանը հայտարարեց. «Լեռնային Ղարաբաղի շրջակա բոլոր տարածքներն ունեն կարևոր նշանակություն անվտանգության ապահովման տեսակետից, սահմանների ու կարգավիճակի առումով անցյալին վերադարձ չկա»: Ըստ տեղեկությունների` առաջիկայում Մինսկի խմբի համանախագահները մտադիր են քննարկել նոր իրավիճակը տարածաշրջանում ու նրա շուրջ:
Ստանիսլավ ՏԱՐԱՍՈՎ, REGNUM

Հ.Գ. Իրոք, ԼՂՀ նախագահի մամլո քարտուղարը հայտարարել է, որ անվտանգության առումով Լեռնային Ղարաբաղի համար բոլոր տարածքները կարևոր նշանակություն ունեն, և դա հակասում է ՀՀ ԱԳ նախարար Նալբանդյանի հայտարարությանը, որ կարող են հանձնվել այն տարածքները, որոնցից հրաժարվելը Լեռնային Ղարաբաղի անվտանգությանը սպառնալիք չէ: «Կոնֆլիկտը պետք է կարգավորվի այնպես, որ հետևանքները մեծ կորուստների ու նոր արյունահեղության չհասցնեն: Հիմա Ադրբեջանի համար վերադարձը 1988-ի ելակետերին առավել քան շահեկան է, հենց այդ պատճառով է Բաքուն դրան ձգտում, իսկ ի՞նչ կլինի իրավիճակի այդօրինակ զարգացման դեպքում, ի՞նչ երաշխիքներ կան, որ Ադրբեջանը չի նախաձեռնի նոր ռազմական գործողություններ: Կամ, ասենք, նույն Քարվաճառը, որտեղից սկիզբ են առնում նախկին ԼՂԻՄ-ի ջրային ռեսուրսների 85 %-ը` Արփա ու Որոտան գետերը, որ թափվում են Սևանա լիճ: Ի՞նչ կկատարվի այդ ջրային ռեսուրսների հետ Քարվաճառը Ադրբեջանին տալու դեպքում, որտե՞ղ են երաշխիքները, որ Բաքուն չի զբաղվի «ջրային ահաբեկչությամբ»` հարցրել է Դավիթ Բաբայանը և ընդգծել, որ կարգավորումն ու փոխզիջումները պետք է լինեն հավասարակշիռ ու համաչափ: «Չի կարելի տարածքներ տալ խոստումների փոխարեն: Խոստումների փոխարեն կարելի է միայն խոստումներ տալ: Եթե տարածքների մասին խոսենք, Ադրբեջանը հայկական շատ գյուղեր ունի (Գետաշեն, Մարտունաշեն, Արծվաշեն, Շահումյան), որ պետք է վերադարձվեն»: «Միակողմանի զիջումներ չեն լինի, ցանկացած միակողմանի զիջում աղետի է հանգեցնելու»` եզրափակել է Դավիթ Բաբայանը:

Անվտանգության գոտին ներառում է Քելբաջարի շրջանը (1936 կմ²), Լաչինի շրջանը (1835 կմ²), Ղուբատլիի շրջանը (802 կմ²), Ջեբրայիլի շրջանը (1050 կմ²), Զանգելանի շրջանը (707 կմ²), Աղդամի շրջանը մասնակի` 77% (842 կմ²), մասնակի Ֆիզուլիի շրջանը` 33% (462 կմ²): ԼՂՀ Սահմանադրության 142 հոդվածով, մինչև ԼՂՀ պետական տարածքի ամբողջականության վերականգնումը և սահմանների ճշտումը, իշխանությունը իրականացվում է փաստացի ԼՂՀ ենթակայության տակ գտնվող տարածքներում: Մի քանի օր առաջ Բակո Սահակյանը ԼՂՀ ԱԺ հատուկ նիստում երդմնակալությամբ ստանձնելով նախագահի պաշտոնը` երաշխավորեց Արցախի անվտանգությունն ու տարածքային ամբողջականությունը: Ճիշտ է` ՀՀ ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանը այդ նիստին ներկա չէր: Բայց ինչու՞ է ռուս փորձագետը Ստեփանակերտի պատիվը պաշտպանում` Երևանի դեմ:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ